Ostatnio przy rozmowie na temat, co by nie było miejsca spędzenia urlopu – w końcu mamy wakacje, padło stwierdzenie, że ludzie na urlopie to odpadów generują co nie miara. Przyznam, że w świadomości miałem, że pewnie w rejonach turystycznych średnia ilość odpadów na mieszkańca na rok w takim przypadku będzie wyższa, ale nie sądziłem że aż tak. Z drugiej strony jednak nie ma się co dziwić, że w pewnych miejscowościach, gdzie mieszkańców jest niewielu a liczba turysta duża rzeczywiście ten wskaźnik może iść w tysiące kilogramów. Zresztą sprawdźmy to.
Wagowy wskaźnik nagromadzenia odpadów komunalnych
Wagowy wskaźnik nagromadzenia odpadów komunalnych to miara, która pokazuje, ile kilogramów śmieci w ciągu roku wytwarza statystyczny mieszkaniec danego obszaru (np. gminy). Średnio w Polsce jedna osoba wytwarza około 1,03 kg odpadów dziennie, co daje ok. 378 kg rocznie. Jednak poszczególne gminy zdecydowanie się od siebie różnią – w jednych mieszkaniec “produkuje” rocznie poniżej 100 kg śmieci, a w innych nawet powyżej 2000–3000 kg.
Dla poszczególnych gmin wskaźnik nagromadzenia odpadów komunalnych na statystycznego mieszkańca można podejrzeć na załączonej mapce.
Gminy o najwyższej ilości odpadów na mieszkańca
Najwyższe wartości wskaźnika odpadów na mieszkańca odnotowano w gminach turystycznych. Małe miejscowości, które w sezonie odwiedzają setki tysięcy turystów, mają bardzo wysokie ilości zebranych śmieci w przeliczeniu na jednego zameldowanego mieszkańca. Dla przykładu, gmina Rewal nad Bałtykiem zbiera ok. 9,3 tys. ton odpadów rocznie, co daje ok 3 tony (2954 kg) na osobę rocznie – i jest rekord w skali kraju. Zresztą podobnie ekstremalne wskaźniki występują w innych popularnych kurortach nadmorskich, takich jak Dziwnów, Mielno, Łeba czy Krynica Morska. W pierwszej dziesiątce gmin o najwyższej „produkcji” śmieci znalazło się dziewięć gmin nadmorskich oraz zamykający tą dziesiątkę Karpacz w górach. Dla porównania, w dużych miastach wojewódzkich wartości te są znacznie mniejsze (np. we Wrocławiu ok. 539 kg/rok, Krakowie 515 kg/rok co pokazuje skalę przewagi kurortów w tej niechlubnej statystyce.
Gminy o najniższej ilości odpadów na mieszkańca
Na przeciwległym biegunie znajdują się gminy, w których statystyczny mieszkaniec wytwarza bardzo mało odpadów – poniżej 100 kg rocznie. Dotyczy to przede wszystkim niewielkich gmin wiejskich we wschodniej Polsce, o niższym poziomie urbanizacji i zamożności. Dla przykładu w gminie Gorzków (woj. lubelskie) na jednego mieszkańca przypada jedynie 84 kg odpadów komunalnych rocznie, w Tucznej (lubelskie) ok. 86 kg, a w Dzwoli (lubelskie) ~95 kg (dla porównania: jest to 20–30 razy mniej niż w Rewalu!). ównie niskie wskaźniki notują niektóre gminy na Podkarpaciu czy Podlasiu – są to tereny o charakterze rolniczym i rozproszonej zabudowie, gdzie ilość wytwarzanych śmieci jest najmniejsza. Co ważne, to właśnie województwa Polski wschodniej mają najniższe średnie poziomy odpadów na mieszkańca.
Średnia roczna ilość odpadów komunalnych na mieszkańca wg województwa. Wykres pokazuje wyraźny podział – województwa wschodnie (np. Lubelskie, Podkarpackie) cechują się najmniejszą „produkcją” śmieci na osobę, podczas gdy najwyższe wskaźniki notują regiony zachodnie, zwłaszcza Zachodniopomorskie (m.in. za sprawą nadmorskich kurortów).
Podsumowanie
Analiza wagowego wskaźnika nagromadzenia odpadów w polskich gminach pokazuje ogromne zróżnicowanie. Przeciętny Polak wytwarzał w 2024 roku około 378 kg odpadów rocznie, lecz w gminach typowo turystycznych liczba ta jest wielokrotnie wyższa. Najwięcej odpadów „na głowę” notuje się w małych kurortach nadmorskich oraz innych miejscowościach odwiedzanych masowo przez turystów, natomiast najmniej – w rolniczych gminach Lubelszczyzny, Podkarpacia czy Podlasia. Dane te wskazują, że styl życia, poziom konsumpcji oraz napływ turystów mają duży wpływ na ilość odpadów komunalnych w przeliczeniu na mieszkańca danego regionu.
