Odpady komunalne w 2024 roku - aktualizacja - EKOlogicznie, Racjonalnie, DOświadczalnie

Mamy już dane za rok 2024, czas więc im się bliżej przyjrzeć. W ubiegłorocznym wpisie zwracałem uwagę na pewną stagnację – w 2023 r. zebrano 13,44 mln Mg odpadów komunalnych a więc jedynie o 28 tys. Mg więcej niż rok wcześniej.

Rok 2024 przynosi jednak wyraźne skok tych wartości: łącznie zebraliśmy 14,16 mln Mg odpadów komunalnych. To wzrost o około 0,71 mln Mg, czyli 5,3 % względem 2023 r., a jednocześnie pierwszy raz w analizowanych danych przekraczamy próg 14 mln Mg. Tendencja rosnąca, widoczna praktycznie przez całą minioną dekadę, nabiera więc ponownie tempa po dwóch latach względnego spowolnienia.

Z tego zakresu tematycznego opublikowano już:

Na tle ogólnego przyrostu wolumenu odpadów wybija się także selektywna zbiórka. W 2024 r. gminy zebrały 5,95 mln Mg odpadów posegregowanych – o ≈ 0,48 mln Mg więcej niż w 2023 r. To +8,8 % r/r, czyli dynamika ponad 1,6‑krotnie szybsza niż w przypadku strumienia ogółem.

Udział frakcji selektywnie zebranej w całkowitej masie odpadów komunalnych wzrósł tym samym z 40,7 % do 42,1 %, co oznacza skok o niemal 1,4 p.p. i powrót na ścieżkę wzrostu po niewielkim wahnięciu w latach 2021–2023. W liczbach bezwzględnych 2024 r. jest pierwszym, w którym przekroczyliśmy barierę 5,9 mln Mg i zbliżyliśmy się do 6 mln Mg selektywnie zebranych odpadów.

Z perspektywy celów unijnych (55 % recyklingu w 2025 r.) to krok w dobrym kierunku, choć wciąż wymagający przyspieszenia dotychczasowej dynamiki.

Sytuacja w poszczególnych województwach

Podział ogólnopolskiej masy odpadów na województwa pokazuje, że wzrost z 2024 r. nie rozłożył się równomiernie acz wszystkie 16 regionów notuje wzrost względem 2023 r. Także wzrost ogólnopolskiej masy odpadów w 2024 r. ma charakter niemal powszechny.

W 2024 r. przeciętny mieszkaniec Polski „wyprodukował” już 377,7 kg odpadów komunalnych – o 20,4 kg więcej niż rok wcześniej. To skok o 5,7 % r/r, największy od czasu pandemicznego 2020 r. i zarazem pierwszy raz, gdy wskaźnik nagromadzenia przekracza barierę 370 kg /M.

W poszczególnych województwach wskaźnik nagromadzenia odpadów przedstawia się następująco:

Patrząc na dłuższy horyzont, linia trendu z wykresów pokazuje wyraźny wzrost po niemal dekadzie relatywnej stabilizacji (2005‑2015), tempo wzrostu przyspiesza niemal z roku na rok. W ciągu ostatnich dziesięciu lat obciążenie przypadające na jednego mieszkańca wzrosło łącznie o ponad 120 kg, czyli blisko 45 %. W niektórych województwach wskaźnik ten oscyluje już nawet blisko 450 kg/M.

Dlaczego w 2024 r. mamy taki przyrost? Na prostej demografii już się tego nie wyjaśni – ludność kraju maleje.

Podstawowe hipotezy, które pewnie się mogą pojawić to, że:

Konsumpcja po inflacyjnej zadyszce – realne dochody gospodarstw domowych odbiły, co zwykle przekłada się na większą generację odpadów opakowaniowych i żywnościowych.
Lepsze raportowanie – rosnąca liczba PSZOK‑ów i system e‑BDO ograniczają „szarą strefę” oraz zawyżają dane historyczne.
Przesunięcia migracyjne – napływ ludności do dużych miast (Warszawa, Kraków, Gdańsk) i z zagranicy (m.in. z Ukrainy) zwiększa lokalnie masę odpadów szybciej, niż odzwierciedlają to statystyki meldunkowe.

Jak poszczególne regiony sobie radzą?

Poniższe wykresy rozbijają krajowy strumień na 16 województw i trzy kategorie:

czerwone kropki – łączna masa odpadów komunalnych,
żółte kropki – odpady resztkowe (zmieszane),
niebieskie – część zebrana selektywnie, ale wyłącznie frakcja PMTS (papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło), żeby zachować ciągłość z poprzednimi edycjami analizy.

Procent na dole to udział odbioru strumienia selektywnego PMTS do strumienia zebranych odpadów.

Wielkopolskie

Wielkopolskie konsekwentnie pnie się w górę pod względem generowanej masy odpadów komunalnych: w 2024 r. mieszkańcy regionu oddali 1 397,3 tys. Mg, czyli o kolejne kilkadziesiąt tysięcy ton więcej niż rok wcześniej. Zebrano 602,6 tys. Mg odpadów frakcji PMTS, co przekłada się na udział 43,13 % (wobec 40,81 % rok wcześniej). Odpady resztkowe (zmieszane) również nieznacznie zmalały.

Dolnośląskie 

Po lekkim „schłodzeniu” w 2022–2023 r. Dolnośląskie wróciło na ścieżkę wzrostu. W 2024 r. mieszkańcy regionu oddali łącznie 1 259 tys. Mg odpadów komunalnych – o ~63 tys. Mg więcej niż rok wcześniej. Frakcja selektywna (PMTS) wzrosła do 480,4 tys. Mg, przebijając dotychczasowy szczyt z 2022 r. i dodając +33 tys. Mg r/r. Udział tej frakcji sięgnął 38,2 % (wobec 37,4 % w 2023 r.), podtrzymując wieloletni trend zwyżkowy. Niestety odpady resztkowe także odbiły – z 749 tys. Mg do 778,6 tys. Mg – ale ich dynamika (+4 %) była wyraźnie niższa niż selektywnej zbiórki (+7 %).

Kujawsko‑Pomorskie

W Kujawsko‑Pomorskiem łączna masa odpadów komunalnych od lat rośnie i w 2024 r. sięgnęła 742,8 tys. Mg (najwięcej w całej historii). Kluczowe jednak, że wzrost napędza strumień selektywny (PMTS). Zebrano 287,2 tys. Mg posegregowanych odpadów, co oznacza przyrost o +7 % r/r i nowy rekord regionu. Odpady resztkowe (żółte punkty) pozostają od kilku lat w trendzie horyzontalnym, w 2024 r. oscylują wokół 456–457 tys. Mg.

Lubuskie

Lubuskie znów ustanowiło nowy rekord ogółem: w 2024 r. zebrano 428,2 tys. Mg odpadów komunalnych (najwyższy wolumen w serii). Za ten przyrost odpowiadają głównie strumień (PMTS) – 158,2 tys. Mg, +6 % r/r; odpady resztkowe – 270 tys. Mg, co oznacza pierwszy od trzech lat wyraźniejszy wzrost (ok. +8 % r/r). Udział frakcji PMTS w masie ogółem wyniósł 36,95 %.

Łódzkie

W 2024 r. w województwie łódzkim zebrano rekordowe 883 tys. Mg odpadów komunalnych (czerwone punkty). To niewielki, ale istotny wzrost po dwóch latach względnej stabilizacji. Udział frakcji PMTS w całkowitej masie osiągnął 41,4 % – to już piąty rok z rzędu, gdy Łódzkie przesuwa się o około +1 p.p. w górę. Region przekroczył barierę 40 % w 2023 r. i odrabia dystans do krajowych liderów.

Małopolskie

W 2024 r. małopolskie dołożyło kolejną cegiełkę do swojego kilkunastoletniego trendu wzrostowego. Mieszkańcy regionu przekazali służbom komunalnym 1 256,5 tys. Mg odpadów (czerwone punkty) – o ~71 tys. Mg więcej niż rok wcześniej i najwięcej w całej serii pomiarowej. Udział frakcji PMTS w masie ogółem wzrósł do 44,0 %, czyli +1,3 p.p. r/r. Resztkowe odbiły po spadku w 2022 r., lecz rosną wolniej niż PMTS.

Mazowieckie

W 2024 r. Mazowsze pozostaje niekwestionowanym liderem pod względem masy odpadów komunalnych: 2 180,8 tys. Mg (czerwone punkty) to aż ~15 % całej „góry śmieci” w Polsce. Po pandemicznym wahnięciu region nie tylko wrócił na ścieżkę wzrostu, ale przyspieszył – masa ogółem skoczyła o +134,8 tys. Mg (+6,6 % r/r). Udział frakcji PMTS w masie ogółem wzrósł z 38,5 % do 39,6 % – niemal +1,1 p.p. w jeden rok

Opolskie

Choć Opolskie generuje najmniejszy wolumen odpadów komunalnych w kraju, to pod względem jakości zbiórki od kilku lat jest w ścisłej czołówce. W 2024 r. do koszy mieszkańców trafiło łącznie 390 tys. Mg odpadów – o ~29 tys. Mg więcej niż rok wcześniej (+8 % r/r). Udział frakcji PMTS w masie ogółem wzrósł z 43,7 % do 46,4 % – to kolejny, prawie trzy‑punktowy skok i najwyższy wynik w historii regionu.

Podkarpackie

W 2024 r. mieszkańcy Podkarpacia przekazali służbom komunalnym 544,5 tys. Mg odpadów – o +38,8 tys. Mg ( +7,7 %) więcej niż rok wcześniej. Udział PMTS urósł z 40,0 % do 41,3 % – skok o +1,3 p.p.,

Podlaskie

W 2024 r. w Podlaskiem zebrano 345,7 tys. Mg odpadów komunalnych – o ~9,5 tys. Mg więcej niż rok wcześniej (+2,8 %). Przyrost ten niemal w całości wygenerowała frakcja selektywna PMTS (niebieskie punkty). Udział PMTS w masie ogółem wzrósł z 40,5 % do 42,2 % (+1,7 p.p.)

Pomorskie

W 2024 r. nadbałtycki region zebrał rekordowe 939,9 tys. Mg odpadów komunalnych – o ok. +62 tys. Mg (+7 %) więcej niż rok wcześniej i najwyżej od 2019 r. Strumień selektywny PMTS (papier, metale, tworzywa, szkło) dodał ~40 tys. Mg i osiągnął około 430 tys. Mg, natomiast odpady resztkowe wzrosły o ~38 tys. Mg. Udział PMTS w masie ogółem sięgnął 45,6 % (wobec 44,4 % w 2023 r.)

Śląskie

W 2024 r. z woj. śląskiego odebrano 1 758,7 tys. Mg odpadów komunalnych – o +68,5 tys. Mg (+4,1 %) więcej niż rok wcześniej. Udział PMTS w całkowitej masie osiągnął 46,3 % (wobec 44,9 % w 2023 r.) – skok o +1,4 p.p. Najwyższa wartość w historii dla PMTS – 914 tys. Mg.

Świętokrzyskie

W 2024 r. województwo świętokrzyskie osiągnęło nowy rekord: 341,3 tys. Mg odpadów komunalnych (+9,0 tys. Mg, ≈ +2,7 % r/r). Udział frakcji PMTS w masie ogółem podskoczył z 34,9 % do 36,3 % (+1,4 p.p.)

Warmińsko-mazurskie

Po dwóch latach lekkiego spadku wolumenu warmińsko‑mazurskie znów odbiło. W 2024 r. mieszkańcy regionu przekazali służbom komunalnym 445,8 tys. Mg odpadów – o +25 tys. Mg (+6,0 %) więcej niż rok wcześniej. Największy udział w tym przyroście miała frakcja selektywna PMTS. Udział PMTS w masie ogółem wzrósł z 39,2 % do 41,2 %.

Zachodnio-pomorskie

Rok 2024 przynosi mocniejsze przyspieszenie w ilości wytworzonych odpadów komunalnych. Ogółem było to 688 tys. Mg. Udział PMTS w całkowitej masie wzrósł z 35,5 % do 37,7 %. Zebrano 259,7 tys. Mg.