Close
Mimo, że wytwarzamy coraz więcej odpadów komunalnych, to i tak jesteśmy w końcówce Europy

Mimo, że wytwarzamy coraz więcej odpadów komunalnych, to i tak jesteśmy w końcówce Europy

Jeden z wyróżników zasobności portfela (poprawy standardu życia) przeciętnego Kowalskiego stanowi ilość śmieci (odpadów komunalnych), które wytwarza.

Według danych z 2017 roku (źródło danych) w krajach członkowskich UE28 mieszkaniec wytwarza średnio blisko pół tony odpadów komunalnych rocznie (dokładnie 487 kg). Liderem wśród wytwarzających największą ilość odpadów komunalnych są mieszkańcy Danii (781 kg), Niemiec (633 kg) oraz mieszkańcy Cypru (637 kg). Ten ostatni kraj tak wysoką wartość wytwarzanych odpadów z pewnością zawdzięcza turystom, którzy licznie go odwiedzają. Średniakami (wartość w okolicy średniej dla UE28) są Włosi, Portugalczycy czy Słoweńcy. Listę zamyka Rumunia z 272 kg. A gdzie w tym „rankingu” znajduje się Polska?

Średnia ilość wytwarzanych przez mieszkańca odpadów w ciągu roku wynosi …, no właśnie policzymy oraz zobaczmy, jak kształtowała się ta wartość na przestrzeni ostatnich lat. Ciekawe, czy zmiany jakie zaszły w ostatnich latach, w szczególności w wyniku prospołecznej polityki obecnego rządu coś zmieniły pod wzgledem ilości wytwarzanych odpadów przez statystycznego Kowalskiego? Czy zmiany te mają charakter ogólnokrajowy, czy może w jakiś specjalny sposób wyróżniają się jakieś województwa? I w końcu jak przedstawia się sytuacja w powiecie kłobuckim, która z gmin generuje największy strumień odpadów? To wszystko w poniższym wpisie, jak zwykle aby udzielić odpowiedzi na postawione pytania zaangażujemy do pracy R.

Najpierw pobierzemy dane do analizy. Potrzebne będą ilości odpadów komunalnych zebranych w poszczególnych latach oraz ilość mieszkańców. Stąd wyznaczymy średni masowy wskaźnik nagromadzenia odpadów. Dla jasności zgodnie z normą BN-87/9103-04 wskaźnik masowy nagromadzenia odpadów to ilość nagromadzonych w określonej jednostce czasu odpadów stałych, wyrażona w jednostkach masy odniesiona np. do jednego mieszkańca. Z badań Jamroz i Generowicz [1] wynika, że masowy wskaźnik nagromadzenia odpadów w mieście jest zazwyczaj znacznie większy niż na wsi. Co więcej, różni się on także w zależności od zabudowy mieszkaniowej. Z zabudowy jednorodzinnej miejskiej ilość odpadów komunalnych jest znacznie wyższa niż z zabudowy jednorodzinnej wiejskiej czy zabudowy wielorodzinnej.

Wróćmy jednak do danych. Skorzystamy z danych udostępnionych przez GUS, a konkretnie z:

Kategoria STAN i OCHRONA ŚRODOWISKA
Grupa ODPADY KOMUNALNE
Podgrupa ODPADY ZEBRANE W CIAGU ROKU

oraz

Kategoria LUDNOŚĆ
Grupa STAN LUDNOŚCI
Podgrupa LUDNOŚĆ WG PŁCI

Pobieramy zatem plik i dokonujemy delikatnego przekształcenia.

odpady <- read_csv2('odpady_wojewodztwa_rok.csv')

# usuniecie niepotrzebnych kolumn
odpady <- odpady[,c(1,2,4,5)]
odpady <- na.omit(odpady)

# kod TERYT województwa jako dwie pierwsze cyfry
odpady$Kod <- substr(odpady$Kod, 1, 2)

Dodatkowo uwzględniłem klucz TERYT, który później wykorzystam do połączenia danych liczbowych z prezentacją na mapie. Podobnie postępuje z plikiem dla ludności i następnie łączę te dwa pliki ze sobą.

odpad_os <- left_join(odpady, liczba_osob, by=c("Kod"="Kod", "Rok"="Rok","Nazwa"="Nazwa"))
odpad_os <- na.omit(odpad_os)

Przy okazji zerknijmy jak przedstawia się sytuacja w zakresie ilości wytworzonych odpadów w poszczególnych województwach na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Posłużę się wykresem wygenerowanym przy pomocy biblioteki ggplot2. Należy tylko zwrócić uwagę, że skala na osi y jest w każdym przypadku inna.

ggplot(data=odpady, aes(Rok, Wartosc)) +
  geom_line() +
  facet_wrap(~Nazwa, scales = "free_y") +
  theme_minimal()

Zatem mamy ogólnokrajową tendencję. We wszystkich województwach w ostatnich pięciu latach nastąpił wyraźny wzrost ilości wytwarzanych przez mieszkańców odpadów komunalnych. Zatem należałoby wnioskować, że poprawa standardu życia przeciętnego Kowalskiego stała się faktem.

Dynamikę zmian łatwo uchwycić na poniższym wykresie. Tu już żadnych wątpliwości być nie powinno. Średnio w 2017 roku mieszkaniec wytwarzał blisko 80 kg odpadów więcej niż miało to miejsce jeszcze w 2012 roku.

Obliczmy ile średnio wytwarza odpadów komunalnych nasz statystyczny Kowalski.

odpad_os %>% 
  group_by(Rok) %>% 
  summarise(
    Odpady = sum(Odpady),
    Ludnosc = sum(Ludnosc)
  ) %>% 
  mutate(wsk=round(10^6*Odpady/Ludnosc,1)) %>% 
  select(c(1,4)) %>% 
  ungroup() %>% 
  ggplot(aes(x=Rok,y=wsk)) + 
  geom_smooth(se=FALSE) +
  geom_point(color="red",size=2) +
  scale_y_continuous(limits=c(240,320)) +
  scale_x_continuous(limits=c(2006,2018)) +
  labs(title = "Wskaźnik nagromadzenia odpadów [kg/M rok]",x="Lata",y="") +
  theme_minimal()

Średnio w 2017 roku statystyczny Polak wytworzył 311 kg, czyli o 8 kg więcej niż rok wcześniej. I teraz możemy sobie odpowiedzieć na pytanie, gdzie pod względem ilości wytworzonych odpadów znajdujemy się w hierarchii krajów Unii Europejskiej. Jak się okazuje, zajmujemy drugie miejsce od końca. Rocznie statystyczny Kowalski wytwarza jedynie więcej odpadów niż statystyczny Popescu. Czy powiniśmy się z tego cieszyć zostawiam pod ocenę czytelnikom.

W ciekawy sposób wygląda analiza na mapach. Z niej od razu widać, jak w czasie wzrastał masowy wskaźnik nagromadzenia odpadów, i z której strony Polski zawitał ten „wiatr zmian”. Zanim jednak to pokażę, należy pobrać plik z mapą. Jest on ogólnodostępny i bezpłatnie można go pobrać z Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, z państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju – PRG.

Pobieramy zatem plik, rozpakowujemy, a następnie wczytujemy plik z województwami do R. Aha, zmieniamy oczywiście układ współrzędnych na WGS84 (EPSG:4326) i łączymy z danymi pozyskanymi o odpadach i ludności.

library(rgdal)
wojewodztwa <- readOGR(dsn="f:/R/Mapy/PL/Shp", layer="Wojewodztwa")
wojewodztwa <- spTransform(wojewodztwa, CRS("+init=epsg:4326"))
wojewodztwa_df <- fortify(wojewodztwa, region = "JPT_KOD_JE")
# łączymy mapę z danymi po kodzie województwa
mapki <- left_join(wojewodztwa_df, odpad_os, by=c("id"="Kod"))

a następnie wykreślamy:

ggplot(mapki) +
  geom_polygon(aes(long, lat, group=group, fill=cut(OnaM, breaks = c(50,100,150,200,250,300,350,400))), color="grey") +
  scale_fill_brewer(palette = "YlOrRd") +
  facet_wrap(~Rok) +
  theme_void() +
  labs(fill="Wskaźnik nagromadzenia odpadów [kg/M rok]") +
  theme(legend.position = "bottom", legend.direction = "horizontal")

Dokonując przeglądu powyższych mapek można dostrzec wiele ciekawych informacji, które miały miejsce na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Po pierwsze należy stwierdzić, że „wiatr poprawy standardu życia Kowalskiego” wieje z zachodu. Widać wyraźnie, że zdecydowanie większą ilość odpadów wytwarza się właśnie w tej części Polski.

W ostatnich dwóch latach wyznaczone zostały nowe (historyczne) maksima wskaźnika nagromadzenia odpadów, gdzie został przekroczony próg 350 [kg/M rok] odpadów. Taka sytuacja wystąpiła w województwie śląskim, donośląskim oraz zachodnio-pomorskim. Ponadto w 2017 roku do tej grupy dołączyło jeszcze województwo lubuskie. W dalszym ciągu wyraźnie odstającym od reszty województw jest województwo świętokrzyskie. Tutaj mieszkańcy wytwarzają rocznie poniżej 200 kg odpadów komunalnych. Jest to wynik poniekąd tego, że na terenie województwa świętokrzyskiego znajdują się jedynie 43 miasta a reszta, w szczególności południe województwa ma charakter typowo rolniczy.

I na koniec policzymy jeszcze wskaźnik nagromadzenia odpadów w powiecie kłobuckim. Zatem do dzieła. Pobieramy dane z GUS-u i wczytujemy do R.

#pobranie danych z GUS - ilosc zebranych (wytworzonych) odpadow
odpady_powiat <- read_csv2('odpady_klobucki_2017.csv')
odpady_powiat <- odpady_powiat[,c(1,2,4,5)]
odpady_powiat <- na.omit(odpady_powiat)
#pobranie danych z GUS - liczba osób
liczba_osob_powiat <- read_csv2('ludnosc_klobucki_2017.csv')
liczba_osob_powiat <- liczba_osob_powiat[,c(1,2,6,7)]
liczba_osob_powiat <- na.omit(liczba_osob_powiat)

Po połączeniu danych:

# polaczymy liczbe osób z iloscia wygenerowanych odpadow
odpad_os_powiat <- left_join(odpady_powiat, liczba_osob_powiat, by=c("Kod"="Kod", "Rok"="Rok","Nazwa"="Nazwa"))
odpad_os_powiat <- na.omit(odpad_os_powiat)

mamy wynik.

Średnia ilość odpadów komunalnych wytwarzanych w ciągu roku przez przeciętnego mieszkańca powiatu kłobuckiego wynosi 271,4 kg. Z kolei przyglądając się poszczególnym gminom widzimy, że największym wytwórcą odpadów komunalnych w powiecie kłobuckim są mieszkańcy gminy Wręczyca Wielka. Średnia ilość wytwarzanych odpadów przez mieszkańca w gminie Wręczyca Wielka wynosi 355 kg, tj. o blisko 40 kg na rok i mieszkańca więcej niż w gminie Kłobuck, i o 44 kg więcej niż średnia krajowa. O czym to świadczy, hmm? Najmniejszą ilością odpadów generują mieszkańcy Miedźna.

Ceny odbioru odpadów komunalnych w powiecie kłobuckim

Gminaselektywnie
zbierane
zmieszane
odpady
Metoda naliczania opłaty
Kłobuck13,50 zł27,00 złod osoby
Krzepice19,00 zł38,00 złod osoby
Lipie
Miedźno18,50 zł37,00 złod osoby
Opatów16,00 zł32,00 złod gospodarstwa
Panki16,00 zł30,00 złod osoby
Popów9,80 zł19,60 złod osoby
Przystajń18,00 zł28,00 złod gospodarstwa
Wręczyca Wielka15,00 zł30,00 złod osoby

Dodatkowe materiały

Jurand Bień

dr hab. inż., prof. Politechniki Częstochowskiej; zainteresowania: aspekty środowiskowe, gospodarowanie odpadami (praktyczne), danologia (hobbystycznie)

dr hab. inż., prof. Politechniki Częstochowskiej; zainteresowania: aspekty środowiskowe, gospodarowanie odpadami (praktyczne), danologia (hobbystycznie)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.