Statystyczny mieszkaniec z roku na rok wytwarza coraz więcej odpadów komunalnych. Ostatnimi laty ilość ta rośnie rokrocznie o około 2%. Średnio statystycznie w 2020 roku ilość odpadów wytworzona przez mieszkańca to 342 kg (za GUS). Zgodnie z obowiązującym od 2013 roku systemem gospodarki odpadami za odbiór tychże odpadów odpowiada gmina, która poprzez procedurę przetargową wybiera odpowiedni podmiot świadczący taką usługę lub realizuje je własnymi siłami. Rozwiązanie to, czyli objęcie przez gminę nadzoru nad odpadami pozwoliło w ostatnich latach na ograniczenie niechlubnego elementu systemu jakim z pewnością były nielegalne miejsca, w których mieszkańcy gromadzili odpady. Zresztą według definicji zaczerpniętej z GUS, za takie miejsce uważa się teren nieprzeznaczony do składowania odpadów, na którym porzucone są odpady komunalne.
Śledząc zmiany w ilości istniejących nielegalnych wysypisk odpadów zauważyć można, ze od 2014 roku ilość ta zmniejszała się sukcesywnie. W 2018 roku odnotowano dotychczas najmniejszą ilość takich miejsc. Było ich 1607. Z kolei w 2017 roku odnotowano najmniejszą powierzchnię jaką zajmowały (141,2 ha). Niestety nieprzemyślane zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w szczególności te gdy właściciel nieruchomości, na której nie zamieszkują mieszkańcy do systemu zorganizowanego przez gminę mógł przystąpić na zasadzie dobrowolności spowodowały, że ta pozytywna tendencja została zastopowana. W roku 2019 nielegalnych wysypisk odpadów było już 1868 (ostatni słupek) o łącznej powierzchni ponad 197 ha (rosnąca linia). Z tego obszaru wywieziono ponad 25 tys. ton odpadów. Zachodzi zatem konieczność likwidacji większej ilości takich miejsc, co z jednej strony oczywiście kosztuje budżet gminy, gdyż zazwyczaj tego rodzaju teren, na którym nielegalnie gromadzone są odpady przez mieszkańców należy do niej. Z drugiej strony miejsca te szpecą krajobraz i negatywnie oddziaływają na środowisko. Obecnie proceduje się kolejne zmiany w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku. Stąd apel by robić je z głową. Zmiany na „łapu-capu” nigdy niczego dobrego nie wnoszą. Jak to jest, że ustawa o rozszerzonej odpowiedzialności producenta ciągle nie może ujrzeć światła dnia codziennego, a w przypadku ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach zmiana goni zmianę. A jeżeli już niech te zmiany będą merytoryczne, przemyślane i rzeczowo przekonsultowane z ekspertami oraz przedstawicielami JST. Uruchomienie systemu zgłaszania przestępstw środowiskowych, czyli między innymi nielegalnych wysypisk odpadów to nie jest rozwiązanie problemu. Mam tu mieszane uczucia, bo owszem to jakaś forma donoszenia, z drugiej jednak może powstrzyma to wiele osób przed takim działaniem. Czujne oko sąsiada może tu być silnym motywatorem. Formularz zgłoszenia znaleźć można tutaj. Zresztą na efekty nie trzeba było długo czekać. Kilkanaście dni funkcjonowania formularza i jak informuje Ministerstwo Klimatu i Środowiska już w całym kraju wykryto ponad sto takich miejsc.
Kod R dla przedstawionego wyżej wykresu realizowanego z dwoma osiami y
library(tidyverse)
#sciezka do danych
setwd('F:/R/Dane/Odpady')
#przygotowanie danych
dane <- read.csv2('dzikie_wysypiska.csv', header = TRUE, sep = ';', dec = '.', fill = TRUE)
dane <- dane[c(3:5)]
colnames(dane) <- c('Nazwa','Rok','Wielkosc')
dane <- spread(dane, key = 'Nazwa', value = 'Wielkosc')
dane <- dane[c(1,3,6,8,4)]
colnames(dane) <- c('Rok','Istniejace','Powierzchnia','Zlikwidowane','Zebrane')
#konwersja danych
dane$Rok <- as.factor(dane$Rok)
dane$Istniejace <- as.numeric(as.character(dane$Istniejace))
dane$Powierzchnia <- as.numeric(as.character(dane$Powierzchnia))
dane$Powierzchnia <- dane$Powierzchnia / 10000
#wykres z dwoma osiami y
coeff <- 5
dane %>%
ggplot(aes(x = Rok)) +
geom_bar(aes(y = Istniejace), stat = "identity", size = .1, color = "black", fill= "green", alpha = .4) +
geom_line(aes(y = Powierzchnia * coeff, group = 1), size = 1.5) +
scale_y_continuous(
name = "Ilość [szt.]",
sec.axis = sec_axis(trans = ~./ coeff, name="Powierzchnia [ha]")
) +
theme(
axis.title.y = element_text(color = "black", size = 9),
axis.title.y.right = element_text(color = "black", size = 9)
) +
labs(title = "Ilość i powierzchnia nielegalnych wysypisk odpadów (na 31 XII danego roku)",
caption = "(dane źródłowe: GUS)",
x = "Lata")
Zastosowano na wykresie podwójną oś. O kilku rzeczach trzeba pamiętać. Pierwsze to ewentualna konwersja danych. Funkcja scale_y_continous nie działa na zmiennych kategorialnych. Druga rzecz to sec.axis a nie pozwala na budowanie niezaleznej drugiej osi Y. Druga oś jest budowana na podstawie pierwszej z wykorzystaniem matematycznej operacji transformującej wyrażenie. W powyższym przypadku został zastosowany współczynnik coeff z wartością 5, czyli najpierw mnożymy powierzchnię wysypisk przez tą wartość, a następnie odpowiednio dzielimy przy opisie osi.
