Pozwolenie zintegrowane jest narzędziem regulującym środowiskowe warunki prowadzenia określonych rodzajów instalacji. Zgodnie z art. 201 ust 1 Prawo Ochrony Środowiska pozwolenia zintegrowanego wymaga prowadzenie instalacji, której funkcjonowanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości, z wyłączeniem instalacji lub ich części stosowanych wyłącznie do badania, rozwoju lub testowania nowych produktów lub procesów technologicznych. Minister właściwy do spraw środowiska określił w drodze rozporządzenia rodzaje takich instalacji.
Rozporządzenie wymienia 6 grup instalacji. Są to:
- Instalacje do wytwarzania energii i paliw
- Instalacje do produkcji i obróbki metali
- Instalacje w przemyśle mineralnym
- Instalacje w przemyśle chemicznym do wytwarzania, przy zastosowaniu procesów chemicznych lub biologicznych
- Instalacje w gospodarce odpadami
- Instalacje w innych rodzajach działalności
Pod wymienionymi hasłami zdefiniowane zostały określone instalacje. W większości z nich obowiązują progi określane zdolnością produkcyjną, zdolnością przetwarzania lub zdolnością przyjmowania określanymi dla jednostki czasu w normalnych warunkach pracy instalacji. Przy instalacji przekraczającej te wartości wymagane jest uzyskanie dla instalacji pozwolenia zintegrowanego, które zgodnie z polskim prawem zwalnia prowadzącego instalację z obowiązku uzyskania pozwoleń sektorowych, czyli:
- pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,
- pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
- pozwolenia na wytwarzanie odpadów,
- pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód. (Wyjątek stanowi pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego.)
I to jest niewątpliwy plus tego rozwiązania. Całą dostępną wiedzę na temat pozwoleń zintegrowanych można czerpać garściami z ekoportalu.
Dziś jednak do tematu pozwoleń zintegrowanych podejdę od strony liczb. Ministerstwo Cyfryzacji na swojej stronie udostępnia rejestr instalacji posiadających pozwolenie zintegrowane. Znajdujemy tu dane dostępne w postaci arkusza Excel, aktualne na dzień 31 marca 2019r. I to one są bazą do dalszej analizy. Po zajrzeniu do pliku Excela dowiadujemy się sporo o tym kto posiada pozwolenie zintegrowane, kto je wydał, kiedy zostało wydane oraz dla jakiej instalacji zostało ono wydane. Przed wczytaniem do ulubionego naszego środowiska R dane wymagają trochę podczyszczenia. Dokonam usunięcia zdublowanych wierszy, takie też się zdarzają oraz przygotuje kolumnę z adresem zakładu, którą wykorzystam następnie do geokodowania. Potrzebny kod wygląda następująco:
library(tidyverse)
library(readxl)
dane <- read_excel('Rejestr_IPCC.xlsx', col_names = TRUE)
# usuwamy kolumny z data wydania pozwolenia oraz usuwamy zdublowane wiersze
dane <- unique(select(dane,c(1:8)))
# adres do lokalizacji
miejsca_df <- dane %>%
mutate(ADRES = paste0(ADRES,', ',KOD,' ',NAZWA_MIEJSCOWOSCI)) %>%
select(NAZWA_ZAKLADU,ADRES,NAZWA_WOJEWODZTWA,NUMER_BRANZY)
Wykorzystując kolumnę ADRES przeprowadzam geolokalizacje z wykorzystaniem usługi Google Maps. Dokładnie w taki sam sposób jak przedstawiłem to we wpisie dotyczącym lokalizacji stacji termicznego przekształcania komunalnych osadów ściekowych, także nie będą się tu powtarzał – zainteresowanych zapraszam do wpisu. Najważniejszy jest efekt końcowy, a dla naszego obecnego przypadku wygląda on następująco:
Co z tego wynika? Ano to, że nie ma województwa gdzie nie funkcjonowała by instalacja której działanie, ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w niej działalności, może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości. Oczywiście w jednym jest ich więcej, w innym mniej, ale o tym za chwilę. Generalnie w poszczególnych grupach instalacji ilość wydanych pozwoleń zintegrowanych przedstawia się następująco:
IPPC.df.num <- IPPC.df %>%
mutate(RODZAJ_DZIALALNOSCI = substr(NUMER_BRANZY,1,1),RODZAJ_DZIALALNOSCI = factor(RODZAJ_DZIALALNOSCI,levels = c(1,2,3,4,5,6), labels = c("Przemysł energetyczny","Produkcja i obróbka metali","Przemysł mineralny","Przemysł chemiczny","Gospodarka odpadami","Inne rodzaje"),ordered= TRUE)) %>%
group_by(RODZAJ_DZIALALNOSCI) %>%
summarise(n=n())
ggplot(IPPC.df.num,aes(x = RODZAJ_DZIALALNOSCI, y = n)) +
geom_bar(stat = "identity", color = "orange", fill = "orange") +
geom_text(aes(label = n)) +
coord_flip() +
labs(title = "Wydane pozwolenia zintegrowane w podziale na rodzaj działalności",
subtitle = "na podstawie danych Ministerstwa Cyfryzacji",
x = "", y = "Liczba pozwoleń")
Najwięcej pozwoleń wydano dla instalacji zakwalifikowanych do grupy szóstej, czyli dla tzw instalacji w innych rodzajach działalności. Potem mamy pozwolenia dla instalacji w grupie Gospodarka Odpadami. Jest ich 755 w skali kraju. W poszczególnych województwach sytuacja w poszczególnych grupach instalacji przedstawia się następująco:
| Wojewodztwo | Przemysł energetyczny | Produkcja i obróbka metali | Przemysł mineralny | Przemysł chemiczny | Gospodarka odpadami | Inne rodzaje | Razem |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DOLNOŚLĄSKIE | 27 | 52 | 16 | 28 | 73 | 62 | 258 |
| KUJAWSKO-POMORSKIE | 18 | 19 | 10 | 20 | 51 | 128 | 246 |
| LUBELSKIE | 13 | 10 | 37 | 11 | 40 | 65 | 176 |
| LUBUSKIE | 7 | 9 | 6 | 5 | 20 | 57 | 104 |
| ŁÓDZKIE | 19 | 20 | 31 | 11 | 43 | 144 | 268 |
| MAŁOPOLSKIE | 19 | 39 | 18 | 23 | 64 | 50 | 213 |
| MAZOWIECKIE | 31 | 24 | 41 | 27 | 88 | 271 | 482 |
| OPOLSKIE | 11 | 12 | 11 | 20 | 36 | 60 | 150 |
| PODKARPACKIE | 20 | 30 | 46 | 19 | 32 | 29 | 176 |
| PODLASKIE | 7 | 3 | 2 | – | 25 | 70 | 107 |
| POMORSKIE | 16 | 9 | 6 | 10 | 43 | 70 | 154 |
| ŚLĄSKIE | 70 | 83 | 26 | 35 | 83 | 89 | 386 |
| ŚWIĘTOKRZYSKIE | 7 | 12 | 29 | 2 | 29 | 19 | 98 |
| WARMIŃSKO-MAZURSKIE | 7 | 7 | 5 | – | 19 | 79 | 117 |
| WIELKOPOLSKIE | 21 | 43 | 29 | 24 | 70 | 379 | 566 |
| ZACHODNIOPOMORSKIE | 20 | 11 | 1 | 7 | 39 | 115 | 193 |
Z powodu tego, że najbardziej interesuje mnie gospodarka odpadami przyjrzymy się tej branży. Najpierw zerknijmy jak wygląda sytuacja z rozlokowaniem instalacji. W tym celu wybierzemy tylko instalacje z grupy piątej.
IPPC.df.waste <- IPPC.df %>%
filter(substr(NUMER_BRANZY,1,1) == '5')
ggplot(IPPC.df.waste) +
geom_polygon(data=wojewodztwa,
aes(long, lat, group=group),
fill="white", color="gray") +
geom_point(aes(long, lat, color = NUMER_BRANZY), position="jitter", size = 2.5) + theme_void()
Dominują przede wszystkim kropki oznaczone kolorem czarnym, czyli instalacje stanowiące według rozporządzenia instalacje do składowania odpadów o zdolności przyjmowania ponad 10 ton odpadów na dobę lub o całkowitej pojemności ponad 25 000 ton, z wyjątkiem składowisk odpadów obojętnych lub obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych – symbol 5.4. Zresztą aby mieć legendę pod okiem zamieszczam poniżej wyciąg z rozporządzenia.
Statystycznie w poszczególnych kategoriach instalacji i dla każdego z województw wygląda to tak. Tabela jeszcze raz nam podkreśla, że pozwolenia zintegrowane w gospodarce odpadami zostały wydane głównie dla instalacji katergorii 5.4.
| WOJEWÓDZTWO | 5.1 | 5.1a | 5.1b | 5.1e | 5.1g | 5.2a | 5.2b | 5.3 | 5.3a1 | 5.3b1 | 5.3b2 | 5.3b3 | 5.3c | 5.4 | 5.5 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DOLNOŚLĄSKIE | 8 | 1 | NA | NA | NA | NA | 1 | 11 | 2 | 5 | NA | 3 | 1 | 41 | NA |
| KUJAWSKO-POMORSKIE | 2 | NA | 1 | NA | NA | 3 | 2 | 3 | 2 | 4 | NA | 1 | 3 | 30 | NA |
| LUBELSKIE | 2 | NA | 1 | NA | NA | NA | NA | 1 | 1 | 10 | NA | NA | NA | 25 | NA |
| LUBUSKIE | 2 | NA | NA | NA | NA | NA | 1 | 2 | NA | 2 | NA | NA | NA | 13 | NA |
| ŁÓDZKIE | 7 | 1 | NA | NA | NA | NA | NA | 1 | 3 | 4 | NA | NA | NA | 26 | 1 |
| MAŁOPOLSKIE | 11 | NA | 1 | NA | NA | 1 | NA | 8 | 3 | 8 | NA | NA | NA | 32 | NA |
| MAZOWIECKIE | 9 | 2 | 1 | NA | NA | 3 | NA | 4 | 1 | 13 | 2 | NA | 1 | 51 | 1 |
| OPOLSKIE | 1 | NA | 2 | 1 | NA | NA | NA | 1 | NA | 2 | NA | NA | NA | 28 | 1 |
| PODKARPACKIE | 6 | NA | 1 | NA | NA | 1 | NA | 2 | 2 | 6 | NA | 1 | NA | 13 | NA |
| PODLASKIE | NA | 1 | 1 | NA | NA | 1 | NA | 1 | 1 | 1 | NA | 1 | NA | 18 | NA |
| POMORSKIE | 6 | 1 | 2 | NA | NA | 1 | NA | 2 | NA | 4 | NA | NA | 1 | 25 | 1 |
| ŚLĄSKIE | 16 | 1 | 2 | NA | 1 | NA | NA | 1 | 1 | 19 | 2 | 2 | NA | 37 | 1 |
| ŚWIĘTOKRZYSKIE | NA | NA | 1 | NA | NA | NA | NA | 4 | NA | 3 | 3 | 1 | NA | 17 | NA |
| WARMIŃSKO-MAZURSKIE | NA | NA | NA | NA | NA | NA | NA | 2 | NA | 2 | NA | NA | 1 | 14 | NA |
| WIELKOPOLSKIE | 9 | 2 | 1 | NA | NA | 1 | 1 | 7 | 5 | 6 | 1 | NA | NA | 36 | 1 |
| ZACHODNIOPOMORSKIE | 3 | 1 | NA | NA | NA | 2 | NA | 3 | 2 | 4 | 1 | 1 | NA | 21 | 1 |
NA – brak wydanego pozwolenia w danej kategorii instalacji.
Można by się tu teraz pokusić o przedstawienie różnego rodzaju kartogramów obrazujących powiązanie instalacji z powierzchnią województwa, ludnością, ilością generowanych odpadów całkowitych, komunalnych itp. Uznałem jednak, że taka analiza jednak nie wnosiłaby nic ciekawego, gdyż po pierwsze instalacje posiadające pozwolenie zintegrowane to tylko część ogólnie funkcjonujących instalacji w gospodarce odpadami. Stąd jedynie dla pewnego zobrazowania miłych dla oka kartogramów przeliczymy ilość instalacji posiadających pozwolenie zintegrowane w stosunku do powierzchni województwa podanej w hektarach. Dodamy zatem do naszych danych informacje o powierzchni województwa.
Powierzchnia <- c('1994670','1797134','2512246','1398793','1821895','1518279','3555847','941187','1784576','2018702','1832193','1233309','1171050','2417347','2982650','2289732')
IPCC.waste.woj$Powierzchnia <- as.numeric(Powierzchnia)
IPCC.waste.woj$PowInst <- IPCC.waste.woj$Powierzchnia / IPCC.waste.woj$Gospodarka_odpadami
IPCC.waste.woj <- inner_join(wojewodztwa_df,IPCC.waste.woj, by ='id')
ggplot() +
geom_polygon(data = IPCC.waste.woj, aes(x = long, y = lat, group = group,
fill = PowInst )) +
scale_fill_gradientn(colours = terrain.colors(10)) +
theme_void()
W efekcie uzyskamy następujący kartogram:
Z przedstawionych danych wynika, że najgęściej rozlokowane są instalacje z pozwoleniem w województwie śląskim. Statystycznie jedna przypada tu na 250 km2. Z kolei w województwie warmińsko-mazurskim statystycznie jedna instalacja z pozwoleniem zintegrowanym przypada na obszar 1250 km2.
Materiały dodatkowe
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości
- Pozwolenia zintegrowane na ekoportalu
- Pozwolenie zintegrowane. Co reguluje i kogo dotyczy? Jak uzyskać?
- Ministerstwo Cyfryzacji – dane o pozwoleniach
